تیزاب سلطانی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تیزآب سلطانی تازه‌آماده‌شده برای جداساختن ته‌نشین‌های نمک فلز.

تیزآب سلطانی (به انگلیسی: Aqua regia) محلولی بسیار خورنده و دودکنندهٔ زرد یا قرمز رنگ است. این محلول از تازه‌مخلوط اسید نیتریک غلیظ و اسید هیدروکلریدریک غلیظ که معمولاً به نسبت حجمی یک به سه می‌باشند، به دست می‌آید.

این ترکیب می‌تواند فلزات نادری چون طلا و پلاتین را در خود حل کند، هرچند تانتالیوم، ایریدیوم، اسمیوم، تیتانیوم و فلزات کم‌شمار دیگری توان ایستادگی در برابر آن را دارند.

لغتنامهٔ دهخدا در سرواژهٔ «تیزآب سلطانی» آن را چنین تعریف کرده‌است^[۱]:

مخلوطی از تیزآب (اسید ازتیک) و اسید کلریدریک (جوهر نمک) که می‌تواند همه فلزات حتی طلا را در خود حل کند.

همچنین در سرواژهٔ «تیزآب» چنین آمده‌است^[۲]:

به اصطلاح کیمیا جوهر شوره و اسید نیتریک. (ناظم الاطباء). مایعی است بی رنگ و تندبو. استنشاق بخار آن خطرناک است.غالب فلزات را حل می‌کند. اگر آن را با اسید کلریدریک مخلوط کنند تیزآب سلطانی بدست آید. تندآب. جوهر شوره. اسید ازتیک اسید نیتریک. (فرهنگ فارسی معین).