اولویت های آموزش، ترویج و منابع انسانی 1392-1394

گروه آموزش، ترویج و منابع انسانی ستاد توسعه علوم و فن‌آوریهای شناختی، یکی از بازوهای اصلی ستاد برای سیاست گذاری، مدیریت و حمایت از فعالیتهای ملی و منطقه ای در حوزه های مختلف علوم شناختی است. این گروه در چهار حوزه اصلی آموزش از طریق ارتباطات رسانه ای، آموزش از طریق ارتباطات میان فردی و گروهی، منابع انسانی، و برگزاری مسابقات و المپیاد‌ها از آموزش، ترویج، و توسعه نیروی انسانی در حوزه های گوناگون علوم وفناوری های شناختی حمایت می کند. 

به منظور اطلاع از حمایت های مورد نظر خود می‌توانید به بخش حمایت های آموزشی ستاد (لینک به حمایت های آموزشی) مراجعه کنید. علاوه بر این، اطلاعات مربوط به فرصت های آموزشی در حوزه علوم و فناوری های شناختی در کشور نیز در وب سایت ستاد در دسترس می باشد.

حوزه های فعالیت این گروه، طیف وسیعی از اقدامات موثر در جهت ارتقاء کیفیت زندگی بشر، آموزش و ترویج علوم و فناوریهای شناختی در جامعه علمی و افکار عمومی، حمایت و تولید منابع علمی و پرورش نیروی انسانی متخصص و محقق در شاخه های مختلف علوم و فناوریهای شناختی را در برمی‌گیرد. بر اساس برنامه سه ساله مصوب برای این گروه، حمایت از فعالیت های آموزشی و ترویجی در چارچوب های ذیل در فاصله سال های 1392 الی 1394 اجرا خواهد گردید.

با ایـن کـلاه فعالیـت مغـزتان را بیشتر کنید!

با ایـن کـلاه فعالیـت مغـزتان را بیشتر کنید!

ارسال کننده :	مدیر سایت
نویسنده / نویسندگان :	پانته‌آ مینویی
مترجم :
کلید واژه :	کلاه ـ مغز ـ تصویر ـ نورواسکای ـ امواج مغزی ـ آلفا ـ ساطع ـ متخصصان
چکیده :	آیا در مغز خود احساس فشار می‌کنید؟ فکرش را بکنید بتوانید با استفاده از یک هدفون عملکرد ذهنی خود را افزایش دهید؟ کریستین جرت ابزارهایی را که گفته می‌شود می‌توانند این کار را انجام دهند، مورد بررسی قرار می‌دهد...
منابع :

تصور کنید در حال خرید در یکی از خیابان‌های اصلی هستید، بعد از اینکه از عینک فروشی و داروخانه رد می‌شوید، به فروشگاه تحریک مغز، با وسایلی مانند هدبند و کلاه می‌رسید. این محصولات به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا عملکرد ذهنی شما را افزایش داده یا خلق و خویتان را با دستکاری فعالیت مغز تغییر دهند. این کار به نظر بعید می‌رسد، اینطور نیست؟ در حقیقت چنین فناوری در حال حاضر وجود دارد و برای خرید در دسترس است، اما آیا واقعا چنین چیزی امکان دارد؟ آیا بی‌خطر است؟
یک شرکت آنلاین به نام Foc.us دستگاه تحریک مغز در رنگ‌های قرمز و مشکی با قیمت 179 پوند عرضه کرده است که به نظر می‌رسد می‌تواند عملکرد مغز را افزایش داده و باعث تحریک سریع‌تر سیناپس‌ها شود. 
در مرحله آزمایشی هدبندی به نام Halo وجود داشت، شرکت سرمایه‌گذار هالو واقع در سان فرانسیسکو مدعی است این دستگاه می‌تواند عملکرد شناختی مغز را از طریق نورومدولاسیون عصبی (یعنی تعدیل و مداخله در سیستم‌های مغزی) افزایش دهد. ضمنا برنامه Boost از دستگاه نورواسکای قابل استفاده بر روی هدست متحرک مایندویو (موجود در سایت آمازون) است، تا فرکانس نوسانات الکتریکی در مغز را فزایش دهد، این برنامه هم‌چنین حافظه کوتاه مدت، تمرکز و هوشیاری را تقویت می‌کند.

این دستگاه‌ها چگونه کار می‌کنند؟
دستگاه‌های شرکت Foc.us و Halo از تحریک الکتریکی ضعیف برای افزایش یا کاهش فعالیت عصبی در مغز، نزدیک جایی که الکترودها روی سر متصل شده است، استفاده می‌کنند. این کار تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS)1 نامیده می‌شود. 
ادعاهای شرکت‌های فروشنده این دستگاه‌ها کمی‌ مبهم است. این شرکت‌ها به افزایش انعطاف‌پذیری مغز و بالا بردن عملکرد ذهنی اشاره می‌کنند. شاید این ادعا‌ها سوء‌استفاده از علم عصب‌شناسی برای افزایش فروش تلقی شود، اما نتایج بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال با بهبود عملکرد ذهنی در افراد سالم مرتبط است، و ماهیت دقیق آن با توجه به جایی که تحریک اعمال می‌شود متغیر است.
محققان معتقدند تحریک مغز با تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال می‌تواند موجب تقویت حافظه، یادگیری زبان، حل مشکلات، پردازش فضایی ـ بصری (مانند توانایی تشخیص نشانه‌ها روی صفحه نمایش رایانه) و حتی برخی از توانایی‌های اجتماعی شود. با این حال منتقدان می‌گویند برخی از این تحقیقات برای مشاهده اثرات دارونما به صورت کنترل شده انجام گرفته است.
هدست و برنامه نورواسکای بر پایه فناوری‌های متفاوتی ساخته شده‌اند. چنین دستگاه‌هایی امواج فعالیت‌های الکتریکی که از مغز ساطع می‌شود را ذخیره می‌کنند. سپس این اطلاعات را همراه با صداها و تصاویر خاصی به مغز باز می‌گردانند. هدف از این کار این است که پس از آن می‌توانید فرکانس امواج مغزی را کنترل کنید و خصوصا میزان امواجی که در محدوده به اصطلاح آلفا تولید می‌کنید را افزایش دهید. (8 تا 10 هرتز).
نورواسکای ادعا می‌کند افزایش امواج مغزی آلفا با مجموعه‌ای از فواید شناختی به ویژه تقویت حافظه کوتاه مدت همراه است. شواهد این موضوع بسیار بحث‌برانگیز است. بسیاری از تحقیقاتی که کاملا تصادفی و با استفاده از دارونما انجام شده است، در اثبات فواید افزایش امواج آلفا نا‌موفق بوده است. منتقدان می‌گویند استفاده از چنین دستگاه‌هایی مانند تمدد اعصاب به کمک فناوری است.
با توجه به بازخورد دستگاه نورواسکای تنها چیزهایی که در معرض خطر هستند احتمالا کیف پول و برنامه‌ریزی‌های شما است. جالب اینجا است که کار ساده‌ای مانند بستن چشم‌ها موجب افزایش امواج مغزی در محدوده آلفا می‌شود، بنابراین کار خطرناکی نیست.
وضعیت برای تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال و دستگاه‌هایی مانند هدستِ Foc.us پیچیده‌تر است. با وجود اینکه هیچ مورد ثبت شده‌ای از عوارض جانبی جدی در بیش از 100 مطالعه گزارش نشده است، اما متخصصان در رابطه با خطرات احتمالی استفاده از این فناوری هشدارهایی داده‌اند. یکی از این موارد این است که میزان مناسب الکتریسیته برای هر فردی متفاوت است. وقتی از دستگاهی در خانه استفاده می‌کنید، هیچ راهی وجود ندارد که بدانید چه مقدار برق لازم است. حتی حجم موی سر در تعیین مقدار الکتریسیته تاثیرگذار است. نکته دیگر این است که تاثیرات بلند مدت این دستگاه مشخص نیست. علاوه بر خطر بروز سردرد و سوختگی پوست سر، دست کم در دو مطالعه مشخص شده است با افزایش قدرت ذهنی و هوشیاری در یک زمینه، عملکرد ذهنی در زمینه دیگری صدمه می‌بیند.
بر اساس این احتمالات متخصصان بیشتر احتیاط می‌کنند. دکتر نیک دیویس عصب‌شناس در دانشگاه سوانسی، مقاله‌ای منتشر کرده که در آن گفته، تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال نباید به عنوان یک فناوری غیرتهاجمی ‌در نظر گرفته شود. دکتر دیویس و همکارانش در این مقاله می‌نویسند، "هر روشی که به‌طور مستقیم روی بافت مغز تاثیرگذار باشد تا چنان اثر قوی، شدید و طولانی مدتی ایجاد کند باید مانند روش جراحی تلقی شود."
دیگر متخصصان خطرات تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال را به خطرات احتمالی ناشی از مصرف داروها تشبیه کرده‌اند. پروفسور ماروم بیکسن از دانشگاه شهری نیویورک می‌گوید تاثیر تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال می‌تواند به‌اندازه تداخل ناشی از ترکیبات شیمیایی داروها خطرناک باشد. 
دیگر نگرانی‌هایی که وجود دارد بیشتر مربوط به مسائل اخلاقی است. آیا با استفاده از دستگاه تحریک مغز برای تغییر و اصلاح مهارت‌های اجتماعی، هویت و شخصیت خود را تغییر می‌دهید؟ اگر بتوانیم از این ابزارها برای اصلاح اخلاق و رفتار با میل و اراده خود استفاده کنیم، آیا انگیزه‌مان برای مبارزه با بی‌عدالتی را از دست می‌دهیم؟
در نهایت برخی مسئله تحریک ناخواسته مغز را مطرح کرده‌اند. تصمیم‌گیری برای تقویت عملکرد مغز مسئله‌ای جدا است، اما چه اتفاقی می‌افتد اگر به تدریج این مداخله در عملکرد مغز باعث سوء‌استفاده از مجرمان شده تا رفتارهای غیر‌اخلاقی آنها را اصلاح کنند؟ یا به اجبار برای دانش‌آموزانی که در مدرسه مشکل دارند مورد استفاده قرار گیرد؟

دیگر فناوری‌ها
وقتی صحبت از کلاه‌های فکر واقعی می‌شود، تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال و نوروفیدبک2 بر پایه امواج آلفا، تنها روش‌های موجود نیستند. یکی دیگر از فناوری‌های نویدبخش، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)3 است، که در آن از یک میدان مغناطیسی برای تغییر عملکرد عصبی استفاده می‌شود. اگرچه تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال گران‌تر و حمل‌و‌نقل آن مشکل‌تر است، اما این روش هم مانند تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال اثرات مثبتی دارد، خصوصا به عنوان یک درمان بالقوه برای افسردگی و دردهای مزمن. حتی نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال می‌تواند نبوغ خارق‌العاده و استعدادهای نهفته در هر فردی را آشکار سازد، مانند توانایی شمارش تعداد زیادی شیء در یک لحظه.
گروه مشاوره سلامت انگلستان، نایس، می‌گوید در حال حاضر باید از تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال فقط برای انجام تحقیق در زمینه افسردگی و نه به عنوان ابزار بالینی استفاده کرد. موسسه نایس در رابطه با کنترل درد‌ها می‌گوید، تاثیر این روش نسبتا کم است و تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. اما این مسئله مانع عرضه یک دستگاه دستی تجاری به بازار نشده است.
سیستم SpringTMS توسط شرکت کالیفرنیایی eNeura ساخته شده، و به عنوان تنها درمان غیردارویی شناخته شده است که به صورت بالینی ثابت شده برای کاهش یا جلوگیری از میگرن به محض بروز اولین نشانه‌های درد موثر است. در وب‌سایت این شرکت نوشته شده که در ایالات متحده این دستگاه تنها برای اهداف تحقیقاتی مجوز دارد.
یک کلاه فکر دیگر نیز وجود دارد که ارزش عنوان کردن را دارد. اگرچه این دستگاه در بسیاری موارد مورد تمسخر قرار گرفته است، اما مایکل پرسینگر عصب‌شناسی که آن را ساخته است می‌گوید، دستگاه او به نام God Helmet می‌تواند به مصرف‌کنندگان آن برای متحد شدن با خدا کمک کند. این دستگاه همانند تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال میدان‌های مغناطیسی را به درون مغز منتقل می‌کند، اما بسیار ضعیف‌تر از تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال است و نوع آن نیز متفاوت است. در واقع روان‌شناسی به نام کریگ این ـ استاکدیل می‌گوید آهن‌ربای روی در یخچال پنج هزار بار قوی‌تر از God Helmet است. تعجبی ندارد که یافته‌های یک تحقیق توسط محققان سوئدی نشان می‌دهد دستگاهی مشابه اختراع پرسینگر نمی‌تواند به مصرف‌کنندگان آن در افزایش تجارب مذهبی کمک کند. در پاسخ به این اظهارات پرسینگر می‌گوید معلوم است دستگاه سوئدی به خوبی کار نمی‌کند.

با احتیاط پیش بروید
اگرچه نسخه تجاری دستگاه‌های تحریک مغز کمی ‌زودتر از انتظار وارد بازار شده است، اما گسترده‌تر شدن استفاده از این دستگاه‌ها در سال‌های آینده مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر است. با نگاهی به آینده می‌توان حدس زد که این دستگاه‌ها هم کاربرد بالینی خواهند داشت و هم به عنوان محصولاتی برای ارتقا سبک زندگی و عملکرد مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
در زمینه بالینی محققان مشغول انجام آزمایش‌های کنترل شده و کامل‌تری هستند تا مشخص شود کدام یک از کاربردهای این دستگاه‌ها واقعا موثر است و چطور می‌توان این فناوری را به بهترین شکل با خیال راحت مورد استفاده قرار داد. اگرچه وقتی صحبت از تحریک مغز در ورزش و تحصیل، در خانه و محل کار می‌شود، چشم‌انداز آن غیر‌قابل پیش‌بینی‌تر است. بدون شک جنجال‌های تجاری بیشتری در مورد مزایای استفاده از این فناوری وجود خواهد داشت و نظارت بر چگونگی انتخاب افراد برای استفاده از آن مشکل خواهد بود. 
فرقی نمی‌کند این دستگاه‌ها به عنوان ابزاری بالینی استفاده شوند یا برای افزایش رفتار‌های سالم مورد استفاده قرار گیرند، در هر صورت نباید فراموش کرد که بعید است تاثیر دستگاه‌های تحریک مغزی که امروزه یا در آینده وجود دارند سریع باشد. بهتر است پیشرفتی که در نتیجه ساخت این‌گونه دستگاه‌ها حاصل می‌شود را در نظر گرفت و برای تلاش‌هایمان چه در زمینه تمرین‌های ورزشی، چه در زمینه پیدا کردن درمان بیماری‌ها انگیزه پیدا کنیم.

پی‌نوشت: 
1- tDCS: transcranial Direct Current Stimulation
ترانس کرانیال به معنای درون جمجمه‌ای یا از درون مغز است 
2ـ نوروفیدبک یا بازخورد عصبی آموزش مستقیم مغز است. با استفاده از نوروفیدبک می‌توان از چگونگی عملکرد مغز آگاهی پیدا کرد و سپس عملکرد مغز را تنظیم کرد.
3-TMS: Transcranial Magnetic Stimulation

دستگاه تحریک مغز دست‌ساز
برخی از علاقه‌مندان به چگونگی عملکرد مغز دست به کار شده و خودشان دستگاه‌های تحریک مغز می‌سازند. اما آیا این دستگاه‌ها بی‌خطر هستند؟
ساخت یک دستگاه تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال کار چندان پیچیده‌ای نیست، و ویدیو‌های زیادی در اینترنت وجود دارد که نحوه ساخت آن را نشان می‌دهد. جالب اینجا است که انجمنی از علاقه‌مندان به دستگاه‌های تحریک مغز دست‌ساز تشکیل شده است.‌
برای مثال یک وب‌سایت آنلاین با بیش از 6600 عضو وجود دارد که نکات و مقالات مختلف در رابطه با فناوری را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. یکی از این مقالات در مورد foc.us ابراز نگرانی کرده و می‌گوید، این هدست‌ها برای مدتی مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.
 یکی از دلایلی که این دستگاه‌ها علاقه‌مندان زیادی دارد این است که خبرهای رسانه‌ها در مورد آن غرض ورزانه است. بعد از تجزیه و تحلیل پوشش خبری ترانس کرانیال از سال 2006، گروهی از عصب‌شناسان کانادایی دریافتند در بیشتر خبر‌ها بدون در نظر گرفتن زیان‌های تحریک مغز روی تاثیرات مثبت آن تمرکز شده است. این گروه انتشار گزارش‌های صحیح در مورد دستگاه‌های تحریک مغز را ضروری می‌دانند. در حقیقت متخصصان هشدار می‌دهند تحقیقاتی که در زمینه تحریک مغز انجام شده کامل نیست و اثرات استفاده از آن در دراز مدت هنوز مشخص نیست. 

طراحی دستگاهی برای کاهش سردردهای میگرنی

: طراحی دستگاهی برای کاهش سردردهای میگرنی ::::..

محققان دستگاه کوچکی طراحی کرده اند که می تواند به کاهش و درمان سردردهای میگرنی کمک کند. دستگاه GammaCore در ابعاد یک ریش تراش برقی طراحی شده و با دو باتری کار می کند و با تولید سیگنال های الکتریکی به کاهش حملات میگرن و سردردهای خوشه‌یی کمک می کند. این دستگاه در سمت راست گردن بر روی پوست بالای نبض شریان کاروتید به مدت 90 ثانیه قرار داده می شود و یک ژل رسانا بر روی دو بخش مرتبط با پوست، میزان اثربخشی دستگاه را افزایش می دهد. 
دستگاه GammaCore در آمریکا و اروپا از جمله بر روی 50 بیمار در بیمارستان سلطنتی لندن و دوبلین مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج آزمایش حاکی از عملکرد مثبت آن مانند داروهای متداول سردرد بدون داشتن عوارض جانبی است، به طوری که میزان حملات سردرد در نیمی از بیماران تا حدود 50 درصد کاهش را نشان می دهد. این دستگاه همچنین بر روی بیمارانی که پاسخی به داروهای متداول نشان نمی دهند نیز موثر گزارش شده است و می تواند شدت حملات میگرن را کاهش داده و حتی از بروز حملات نیز پیشگیری کند. استفاده از این دستگاه توسط متخصصان و برای استفاده خانگی با تجویز پزشک متخصص امکان پذیر است. 
حملات میگرن به طور متوسط یکبار در طول ماه ایجاد می شود و زنان بیش از مردان دچار این نوع سردردها می شوند. علت دقیقی برای بروز حملات میگرن تاکنون کشف نشده است، اما کاهش سطح ماده شیمیایی سروتونین یکی از دلایل احتمالی سردرد عنوان می شود. سردردهای خوشه ای از شیوع کمتری به نسبت میگرن برخوردار است و بیشتر مردان را درگیر می کند و در ناحیه شقیقه یا یکی از چشم ها احساس می شود.

درمان امیدبخش میگرن با شوک الکتریکی

:::: درمان امیدبخش میگرن با شوک الکتریکی ::::..

دانشمندان دانشگاه میشیگان در دستاورد جدیدی که می‌تواند برای مبتلایان به میگرن حاد امید بخش باشد، قصد دارند قوی‌ترین مسکن درد را با اعمال یک جریان الکتریکی از درون مغز آزاد کنند. این شیوه موسوم به «تحریک عمقی مغز» یا تحریک مستقیم جریان ترانس کرانیال(tDCS) می‌تواند تا 37 درصد سردرد را کاهش دهد.این شیوه سرعتی را که نورونهای مغز فعال می‌شوند، تغییر داده که در نهایت منجر به التیام درد می‌شود. مسکنهای آزاد شده توسط مغز، مواد شبه افیونی درون زا هستند که بسیار شبیه مواد مخدر مانند مورفین عمل می‌کنند. محققان دریافتند که فقط با اعمال یک جریان کوچک به اندازه دو میلی آمپر در قشر حرکتی مغز می‌توان این تاثیر را ایجاد کرد. با تقویت آزادسازی مسکنهای طبیعی، امید است که مبتلایان به میگرن حاد بتوانند از داروهای شیمیایی کمتر استفاده کرده و در نتیجه عواقب جانبی و احتمال اعتیاد کاهش پیدا کند. 
پژوهشهای دیگر نیز نشان داده بود که تحریک این بخش از مغز می‌تواند در کاهش درد موثر باشد اما این پژوهش برای اولین بار یک شاهد شناخته شده را ارائه کرده که بر اساس آن تحریک مستقیم جریان ترانس کرانیال قشر حرکتی مغز می‌تواند در موردهای میگرن حاد و پیچیده که حملات مکرر بوده و در برابر درمانهای رایج مقاومت می‌کند، مانند یک درمان پیشگیرانه مداوم عمل کند.
اگرچه نتایج این پژوهش امیدبخش بوده، اما به گفته محققان تا زمان ورود آن به مرحله کارآزمایی راه زیادی مانده است. این پژوهش که با همکاری دانشگاه هاروارد و دانشگاه نیویورک انجام شده، همچنین جریان الکتریکی را از میان مغز پیگیری کرده تا چگونگی تاثیر این درمان را بر بخشهای مختلف بررسی کند. این امر با استفاده از یک مدل محاسباتی وضوح بالا محقق شد. محققان پیش‌بینی کرده بودند که جریان الکتریکی به مناطقی خواهد رقت که با الکترودهای موجد در سر فرد هدایت شده‌اند، اما این جریان همچنین در مناطق حیاتی‌تر و عمقی‌تر مغز که با چگونگی دریافت درد مرتبط است، جریان پیدا کرد. این پژوهش در مجله Headache منتشر شده است.

هدفون هایی که با استفاده از شوک الکتریکی، عملکرد گیمرها را بهبود می بخشند

هدفون هایی که با استفاده از شوک الکتریکی، عملکرد گیمرها را بهبود می بخشند

نوشته مریم موسوی

۷ تیر ۱۳۹۴ ۱۵:۰۰

امروز شرکتی به نام Foc.us که در لندن استقرار دارد، هدفون تازه صد دلاری اش را معرفی کرد که در جریان فرایندی به نام تحریک مستقیم الکتریکی مغز (transcranial direct current stimulation) که به اختصار از آن تحت عنوان tDCS یاد می گردد، کورتکس جلویی مغز را هدف شوک های الکتریکی قرار می دهد.

در این روش، از جریان های خفیف الکتریسیته (بین ۰٫۱ میلی آمپر تا ۲٫۰ میلی آمپر) برای تحریک نواحی مشخصی از مغز استفاده می شود که به تعبیر مایکل آکسلی یکی از موسسان Foc.us برای انجام کارکردهای مهم تری نظیر تشخیص تصویر مورد استفاده قرار می گیرند.

در ادامه این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.

چون در زمان کار با بازی های رایانه ای مهارت هایی نظیر یادآوری و تشخیص تصاویر اهمیت بالایی پیدا می کنند، هدفون Moovs هم با هدف بهبود این مهارت ها ساخته شده است و با توجه به تورنومترهای مختلفی که این روزها با جوایز بعضا ۱۰ میلیون دلاری برای گیمرها برگزار می شوند، چندان هم دور از ذهن نخواهد بود اگر افرادی حاضر به پرداخت صد دلار برای تهیه این هدست ها شوند تا به هر نحو که شده عملکرد خود را بهبود ببخشند.

در سال های اخیر، مطالعات متعددی در مورد مزایای tDCS روی مغز انسان انجام گرفته است که از آن جمله می توان به نقش این روش در بهبود حافظه، حل مساله و عملکرد بهتر در ریاضیات اشاره نمود.

با این همه، تکنیک مورد بحث جنجال های خبری متعددی را به دنبال داشته است. برای نمونه، علیرغم آنکه tDCS زمان مورد نیاز برای آموزش خلبانان نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا را به نیم تقلیل داده، برخی مطالعات دیگر حکایت از بی فایده بودن آن دارند.

براساس پژوهشی که اخیرا در دانشگاه کارولینای شمالی انجام گرفت، کاربرد این تکنیک می تواند به بهره هوشی افراد آسیب برساند.

در حال حاضر دستگاه های متعددی در بازار موجودند که از این روش برای تحریک مغز کاربران بهره می گیرند اما Foc.us مدعی شده تنها شرکتی است که موفق به تولید یک محصول مصرفی مورد تایید FCC برای گیمرها شده.

آکسلی پیشتر اظهار داشته بود که دستگاهای بهره مند از این تکنیک که توسط این شرکت تولید شده اند، ثابت کرده اند که می توانند توانایی کاربران در بازی های مبتنی بر حافظه را بهبود ببخشد.

آکسلی می گوید، در صورتی که کاربر الکترودهای دستگاه را در محل مناسبی قرار دهد، با اولین استفاده، به مزایای آن پی خواهد برد.

او ادعا می کند که تاکنون ده ها هزار نفر از مردم بدون وجود هیچ مشکلی از iDCS روی محصولات Foc.us بهره گرفته اند. وی در توضیحات خود یادآور می شود که استفاده از این هدست نباید بیشتر از ۴۰ دقیقه با جریان ۲ میلی آمپر آن هم به صورت یک روز در میان ادامه پیدا کند.

علاوه بر این، گروه های مشخصی از افراد هم باید از کاربرد Moovs و دیگر دستگاه های بهره مند از این تکنیک خودداری نمایند و به خصوص افرادی که از بیماری های شدید قلبی، افسردگی و بیماری های مغزی رنج می برند نباید از این هدفون ها استفاده کنند.

طبق اعلام شرکت سازنده، تا پایان همین ماه یک آپدیت نرم افزاری برای این هدفون ارائه می گردد که در صورت طولانی شدن زمان استفاده، به کاربر یادآوری می کند که هدفون هایش را کنار بگذارد.

دستگاه tdcs چیست؟

۱- دستگاه tdcs چیست؟

دستگاه tdcs  یکی از دستگاههای مربوط به نوروتراپی است . نوروتراپی به معنی درمان اعصاب  ویا درمان سلولهای عصبی است. ازاین وسیله درمانی هم اکنون در اکثر کشورهای پیشرفته استفاده  می شود زیرا کاملا بی ضرر وبدون عوارض است. بنابراین tdcs دستگاهی است که برای درمان سلول های عصبی ویا بیماری های مربوط به اعصاب بکار می رود.

۲- طرز کار این دستگاه چگونه است؟

این دستگاه دارای یک باطری ۹ ولتی است و جریان مستقیم حداکثر ۲میلی آمپر ایجاد میکند که توسط سیم ها به دو عدد سنسور یا الکترود هدایت میشود .این الکترودها در داخل یک پارچه اسفنجی که با محلول آب نمک خیس شده قرار میگیرند تا هدایت جریان الکتریکی بهتر شود. الکترودهای مزبورکه یکی قطب مثبت (آند) و دیگری قطب منفی (کاتد) است روی پوست سر قرار داده می شود .

۳- آیا این الکترودها را در هر جایی از سر می توان قرار داد؟

همانطوریکه  می دانید هر ناحیه از مغز از نظر فیزیولوژی کار مخصوص به خود را داردو با توجه به نوع بیماری وبا توجه به نوع کاری که می خواهیم انجام دهیم محل قراردادن الکترود ها فرق میکند.

۴- نحوه عملکرد وتاثیر این دستگاه به مغز چگونه است ؟

جریان الکتریکی ضعیف توسط الکترود هایی که بر روی پوست سر وصل شده، از قسمتهای مختلف عبورمی کند تاخود را به سطح قشر مغز برساند .این قسمت های مختلف عبارتند از طبقات مختلف پوست ،مو، استخوان ،جمجمه ،سخت شامه ،نرم شامه و مایع مغزی نخاعی که بین آنها قرارگرفته است. دراین مسیر حدود ۵۰% توان الکتریکی گرفته می شود ودرحدود ۵۰% با قیمانده این جریان الکتریکی ضعیف می تواند خود را به سطح قشر مغز برساند.

۵- آیا این جریان ضعیف الکتریکی برای مغز ویا انسان مضراست؟

خیر تا بحال هیچ نوع عوارض جانبی از این دستگاه گزارش نشده است.

۶- جریان الکتریکی ضعیف در سطح قشر مغز چگونه عمل میکند که باعث بهبود عملکرد ویا درمان بیماری می شود ؟

جریان الکتریکی مستقیم و ضعیف که به قشر مغز می رسد درسطح نورون ها یا سلول های مغزی در ناحیه قطب مثبت با عث دپولاریزاسیون ودر ناحیه قطب منفی (کاتد) باعث هیپرپولاریزاسیون در سطح سلول مغزی می شود این عمل باعث ورود کلسیم به داخل سلول شده ودر نتیجه باعث افزایش فعالیت سلولی می شود خود این عمل باعث افزایش میزان گلوکز واکسیژن در آن ناحیه می شود وبه ترمیم مغز کمک می کند. این عمل ازطریق ایجاد ارتباطات جدید بین سلول ها ویا ایجاد ارتباط سلول های سالم با سلول های آسیب دیده در مجموع به باز توانی وترمیم و بهبود ویا افزایش توان عملکرد در آن ناحیه می انجامد .

۷- در چه مواردی میتوان از دستگاه tdcs استفاده کرد؟

این وسیله یک ابزار کمکی برای درمان است که افراد سالم  نیزمیتوانند برای افزایش توان عملکرد مغزی  تقویت حافظه  و افزایش قدرت یادگیری ازآن استفاده کنند . درضمن بعنوان درمان کمکی در بیماری های مثل افسردگی ،اضطراب ، بی خوابی ، سردردهای  میگرنی ،فیبرو میالژی ، بازتوانی سکته مغزی ، اختلالات تکلمی که به دنبال سکته مغزی ایجاد شده ، انواع دردهای مختلف بدن که به دارو جواب نداده ، وزوزگوش ، پارکینسون ، آسیب های ناشی از ضربه نخاع ، کاهش اشتها ،تعدیل وزن ، تقویت حافظه دربیماری آلزایمر و بیش فعالی کودکان بکار میرود و در مورد خانم های  حامله ای که از بیماری افسردگی رنج میبرند وبعلت محدودیت در مصرف داروی ضد افسردگی نمی توان به آنها دارو تجویز کرد بهترین وبی ضررترین وسیله دراین مورد انتخاب tdcs است چون هیچگونه عوارض جانبی ندارد.

۸- چه کسانی نباید ازدستگاه tdcsاستفاده کنند ؟

کسانیکه باطری قلب ویا دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب دارند وکسانی که پوست سر آنها زخم  است  ویاخراشیدگی دارد .

۹- مدت زمانیکه بیمار لازمست در زیر دستگاه بماند چقدر است ؟

معمولا بسته به پروتکل وبرنامه درمانی که درمانگر بر روی دستگاه انتخاب کرده دستگاه   بطور اتوماتیک   پس از اتمام برنامه خاموش می شود ودر موقع خاموش شدن با آلارمی که دارد درمانگر الکترودها را ازسرجدا می کند،  به طور متوسط مدت زمان درمان  حداقل ۱۰دقیقه وحداکثر ۳۰دقیقه است و درمانگر باتوجه به نوع بیماری مدت زمان را ازقبل تعیین می کند .

۱۰- وقتیکه دستگاه tdcs کار می کند شخص چه احساسی دارد ؟

در شروع درمان معمولا شخص احساس سوزش خیلی ضعیفی در ناحیه ای که الکترود وصل شده  احساس می کند وپس از مدتی ازبین می رود .

۱۱- تعداد جلسات وفاصله  بین جلسات چگونه تنظیم می شود؟

براساس نوع  درمان متفاوت است.  معمولا تعداد جلسات حداکثر ۱۰ جلسه وفاصله بین جلسات ۲۴ساعت میباشد و در بعضی موارد فاصله بین جلسات بیشتر و یا کمتر نیز میشود.

اطلاعات دارویی

اینو گذاشتم که اطلاعات دارویی تون بره بالا.

آ.س.آ »رقیق کننده خون

آتورواستاتین» چربی خون 

آتنولول» فشارخون 

آزیترومایسین »آنتی بیوتیک 

آسیکلوویر» ضدویروس 

آکاربوز »قند خون 

آلبندازول» ضد انگل 

آلپرازولام» اعصاب 

آلوپورینول» نقرس

آمانتادین ضدویروس

آمپی سیلین »آنتی بیوتیک

آملودیپین» فشار خون 

آموکسی سیلین» آنتی بیوتیک 

آمی تریپتیلین »اعصاب

امینوفیلین »گشادکننده برونش 

آمیودارون» ضد آریتمی قلبی

آمیکاسین »آنتی بیوتیک 

آنتوم» چربی خون 

ٱ.ر.س »اسهال 

إچ دی» ضدبارداری 

ارگوتامین» میگرن 

اریترومایسین» آنتی بیوتیک 

إزیتمایب »چربی خون

اسپیرونولاکتون »فشارخون 

استازولامید »فشار 

ٱفلوکساسین »آنتی بیوتیک

ٱگزازپام »اعصاب 

اکسپکتورانت» خلط آور 

ٱکسی بوتینین »مجاری ادرار

الانزاپین »اعصاب 

انالاپریل» فشار 

اندانسترون »ضد تهوع 

ایبوپروفن »مسکن 

ایندومتاسین »مسکن

بکمپلکس» ویتامین 

باکلوفن» شل کننده 

بتامتازون» ضدالتهاب 

بتاهیستین »سرگیجه 

برم هگزین» خلط آور 

بلادونا پی بی» گوارشی

بوسپیرون» اعصاب 

بیزاکودیل »ملین 

بکلومتازون »ضدالتهاب

پانکراتین »معده 

پرازوسین» فشارخون 

پردنیزولون» ضدالتهاب 

پرفنازین» اعصاب 

پرمترین »شپش و گال 

پروپرانولول »فشار و تپش قلب 

پرومتازین» آلرژی 

پسودوافدرین» ضداحتقان

پلانتاژل »اسهال 

پیروکسیکام» مسکن 

پیراستام» اعصاب و محرک مغز

پریمیدون »تشنج .

تامسولوسین » پروستات 

تاموکسیفن » هورمونی 

تتراسایکلین » آنتی بیوتیک 

تتراکایین » بی حس کننده موضعی 

ترازودون » اعصاب 

ترازوسین » فشارخون

ترامادول » مسکن

ترانزامیک اسید »ضدانعقاد

تری فلوپرازین »اعصاب

تریامیسنولون» ضدالتهاب

تریپل سولفا » آنتی بیوتیک

تری هگزیفنیدیل »اعصاب

تریامترن اچ »فشارخون

تستوسترون »هورمونی

توپیرامات» اعصاب

توسیان »ضدسرفه

تولمتین »مسکن

تیمولول »بتابلاکر

تیکلوپیدین »پلاکت 

جم فیبروزیل »چربی خون

جنتامایسن »آنتی بیوتیک

جینسینگ » تقویتی

داکسی سایکلین »آنتی بیوتیک

دانازول »هورمونی

دایجستیو »معده

دایمتیکون »معده

دکسپانتونول »آنالوگ ویتامین ب

دکسترومتروفان »ضد سرفه

دگزامتازون »ضدالتهاب

دورزولامید »کاهش فشار داخل چشم

دوکسپین »اعصاب

دونپزیل »آلزایمر

دی پیریدامول »فشارخون

دی سیکلومین» ضداسپاسم 

دیازپام »اعصاب 

دیفن هیدرامین »انتی هیستامین

دیفنوکسیلات » ضداسهال

دیلتیازیم »فشارخون

دیکلوفناک »مسکن

دیمن هیدرینات»آنتی هیستامین

رالوکسیفن »هورمونی

رانیتیدین »معده

ریتالین »بیش فعالی

ریسپریدون »اعصاب

زینک اکسید »سوختگی

سالبوتامول »ریه

سایمتیدین »معده

سیتریزین »آلرژی

سرترالین »اعصاب

سفالکسین »آنتی بیوتیک

سفازولین »آنتی بیوتیک

سفتریاکسون » آنتی بیوتیک

سفکسیم » آنتی بیوتیک

سلکوکسیب »مسکن

سنکل » کلیه

سولفاسالازین »ضدالتهاب گوارشی

سوماتریپتان »میگرن

سولفاستامید » انتی بیوتیک

سیپروفلوکساسین » آنتی بیوتیک

سیپروهپتادین » آلرژی -اشتها آور

سیتالوپرام » اعصاب

سیمواستاتین» چربی خون

سیناریزین » سرگیجه

فاموتیدین »معده

فروس سولفات » قرص آهن

فرفولیک » آهن +فولیک اسید

فلوسینولون » ضدالتهاب 

فلوتیکازون»آسم

فلورازپام »اعصاب

فلوکستین »اعصاب

فلووکسامین »اعصاب

فنازوپریدین »ضددرد مجاری ادرار

فنوباربیتال »اعصاب 

فورزماید »فشارخون

فنی تویین »اعصاب

فنیل افرین »ضد احتقان بینی

فیناستراید »پروستات -ریزش مو

 .

کاپتوپریل » فشار

کاربامازپین»اعصاب

کارمینت»نفخ

کارودیول»فشار

کالامین دی »ضدخارش و التهاب

کالاندولا»ضدالتهاب و ترمیم کننده پوست

کتوتیفن»آنتی هیستامین

کتوکونازول»ضدقارچ

کروتامیتون» گال و خارش

کلاریترومایسین» آنتی بیوتیک

کلرامفنیکل» آنتی بیوتیک

کلرفنیرامین » انتی هیستامین

کلردیازپوکساید »اعصاب

کلسیم د » ویتامین

کلشی سین » نقرس

کلماستین »آنتی هیستامین

کلوگزاسیلین » آنتی بیوتیک

کلونازپام »اعصاب

کلومیفن »هورمونی

کلیدینیوم سی »معده

کلیندامایسین » آنتی بیوتیک

کوتریموکسازول » آنتی بیوتیک

کوآموکسی کلاو» آنتی بیوتیک

گاباپنتین» مسکن دردهای عصبی

گایافنزین »خلط آور

گلی بن کلامید »قند خون

گلیکلازید»قند خون

لاکتولوز»ملین

لوراتادین »آنتی هیستامین

لورازپام »اعصاب

لوزارتان »فشار

لووتیروکسین » کم کاری تیرویید

لوودوپا »اعصاب

لیتیوم کربنات »اعصاب

ماپروتیلین »اعصاب

مبندازول » ضدانگل

مترونیدازول » آنتی بیوتیک

متفورمین »قند خون

متوپرولول »فشارخون

متوکاربامول »شل کننده عضلات

متوتروکسات »آنتی متابولیت 

متوکلپرامید »ضدتهوع

متیل پردنیزولون » ضدالتهاب

متی مازول » پرکاری تیرویید

مجسترول »هورمونی

مفنامیک اسید »مسکن

مونته لوکاست »آسم ،آلرژی

موپیروسین »آنتی بیوتیک

منیزیم هیدروکساید » ملین

میکونازول »ضدقارچ

مزالازین »سالیسیلاتها 

مدروکسی پروژسترون »هورمونی

ماینوکسیدیل »فشارخون 

ناپروکسن »مسکن

ناندرلون » هورمون

نفازولین »تحریکات و التهاب موقت چشم

نورتریپتیلین »اعصاب

نیتروفورازون »آنتی بیوتیک

نیتروز

گلیسیرین »گشادکننده عروق

---

دستگاه TDCS

امروزه بیش از پیش بر لزوم استفاده از تکنولوژی های تحریک مغزی در درمان بیماری­ های مختلف مغزی و روانپزشکی و پژوهش های علوم اعصاب تاکید می­ شود و تحقیقات گسترده­ ای با استفاده از این امکانات صورت گرفته است.
در میان سایر انواع روش­ های تحریک مغزی، تحریک الکتریکی مغز با دستگاه tDCS از اهمیت خاصی برخوردار است. از امتیازات استفاده از این تکنیک، حجم کوچک و قابل حمل دستگاه، عدم نیاز به تنظیمات کامپیوتری پیچیده، عدم نیاز به آماده سازی مراجع ساعتها پیش از شروع به تحریک و ... می باشد؛ که در کشور ما نیز روز به روز بر تعداد تحقیقاتی که با استفاده از این دستگاه طراحی و اجرا می گردد، افزوده می شود.
کارگاه تحریک الکتریکی مغزی tDCS در دو روز در دو بخش تئوری و عملی اجرا می­ گردد. در بخش تئوری، اصول تحریک مغزی، خصوصیات دستگاه tDCS، الکترود و چگونگی اجرای جلسه، آماده­ سازی مراجع و پروتکل­ های درمانی پیشنهادی برای بیماری های مختلف ارائه می­ گردد و در بخش عملی، شرکت کنندگان به طور عملی نحوه کار با دستگاه را فرا خواهند گرفت.

---

 

 

کنترل ولع حاصل از اعتیاد به مواد مخدر یا اعتیاد های رفتاری با دستگاه تحریک مستقیم فرا جمجمه ای TDCS

نگارش : بهرام سروری – کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

استفاده از جریان الکتریکی در مقادیر کم و شدت خفیف برای تأثیر گذاری بر عملکرد مغز و ایجاد تغییرات در آن از دهها سال قبل مورد توجه جدی دانشمندان بوده و همین امر منجر به اجرای پژو هشهای متعدد در این حوزه در سالهای متمادی گردیده است .

تاریخچه استفاده از جریان الکتریکی و تحریک مغز به روم و یونان باستان باز می گردد که پزشکان آن دوره از نوعی ماهی که دارای قدرت شوک دهندگی و اشعه الکتریکی بوده برای درمان سردرد و سایر اختلالات استفاده می کرده اند . در این روش ماهی را روی پیشانی بیمار می گذاشتند یا از بیمار می خواستند که روی ماهی های زنده قرار گرفته یا دراز بکشد . و حتی در طب ایرانی حکیم ابن سینا در درمان یک سری از بیماری های ناحیه سر از نوعی ماهی به نام رعاده استفاده می کرده که دارای الکتریسیته بوده است . اما بیشترین پژوهش ها در این زمینه به قرون 18 به بعد بویژه یک صد سال اخیر باز می گردد .

 

 

 

 

 

 

 

 

دستگاه تحریک مستقیم فراجمجمه ای (TDCS=Transcranial Direct Current Stimulation) یک روش درمانی غیر تهاجمی (non invasive) و بی خطر بوده و در آن از تحریک مغز با استفاده از الکترود هایی که بر روی سر بیمار گذاشته می شود استفاده می گردد. یک جریان بسیار ضعیف الکتریکی پیوسته و مستقیم به سوی سلولهای هدف ارسال می شود. با این کار انعطاف پذیری نورون های مغز تحریک می شود .

مکانیسم اثر دستگاه تحریک مستقیم فرا جمجمه ای یا TDCS از چند طریق توجیه می شود . اول از طریق تأثیر بر کانال های یونی و ورود و خروج یون ها به داخل و خارج سلول های قشر مغز . دوم تأثیر بر نوروترانسمیتر های مختلف از قبیل گلوتامات که خاصیت تحریک کنندگی وGABA که خاصیت مهاری دارد . سوم تأثیر بر RCBF (Regional Cerebral Blood Flow) که میزان جریان خون موضعی مغز و غلظت اکسی هموگلوبین مناطق هدف را می توان مورد تأثیر قرار داد . تا کنون اثربخشی این روش درمانی در یکسری از بیماری های نورولوژیکی و رفتاری مورد ارزیابی پژوهشی و تأیید قرار گرفته است .

از جمله اختلالاتی که دستگاه تحریک مستقیم فراجمجمه ای TDCS)) در بهبودی آنها موثر است می توان به موارد زیر اشاره کرد :

اختلالات حسی – اختلالات حافظه – اختلالات تکلمی – سردرد های مختلف ( میگرن و .....) – ناتوانی حرکتی ناشی از سکته مغزی – آلزایمر – اختلالات روانپزشکی ( افسردگی- اسکیزوفرنی و ....) – ولع مصرف غذا – ولع مصرف مواد مخدر و محرک و ......

البته مسلم است که رسیدن به نتیجه دلخواه درمانی در هر یک از موارد فوق بسته به شدت اختلال ، تداوم و تکمیل درمان عوامل پاتوفیزیولوژیک اختلال ، متفاوت بوده و همچنین استفاده از دستگاه تحریک مستقیم فراجمجمه ای (TDCS) باید با یک ارزیابی دقیق تجویز شده و با اعمال روش صحیح درمانی صورت پذیرد . واضح است که در اختلالات مختلف شدت جریان الکتریکی ، شکل و اندازه الکترود ها ، محل قرارگیری الکترودهای آندی و کاتدی ، تعداد جلسات ، مدت زمان برقراری جریان  و ...... متفاوت می باشد .

همچنان که یادآور شدیم یکی از موارد استفاده از این روش و دستگاه ، کمک به بهبودی بیماران مراکز درمان سوء مصرف مواد است که از ولع مصرف مواد رنج می برند و نمی توانند بر این ولع غلبه نمایند . مرکز ملی مطالعات اعتیاد (Incas) در سالهای اخیر پژوهشهای متعددی را در موضوع اثر بخشی دستگاه تحریک مستقیم فراجمجمه ای (TDCS) بر کنترل ولع مصرف مواد در بیماران معتاد انجام داده و افق های روشنی را در حل این مشکل پیش روی درمانگران اعتیاد گشوده است . البته مسلم است که با همه توانمندی که TDCS دارد اما در بیماران سوء مصرف مواد بهترین روش « متد ترکیبی» است . به زبان دیگر نمی توان بیماری در حال دریافت درمان TDCS در طول هفته باشد و از شروع کننده ها و نحوه برخورد با آنها اطلاع نداشته و آموزش ندیده باشد . یعنی ضمن استفاده از آموزش ها و شیوه های متداول و موثر درمان اعتیاد ، از TDCS باید کمک گرفت . چرا که پژوهش ها نشان داده TDCS ابزاری قدرتمند در افزایش توانمندی پردازش مغزی است و همین ویژگی باعث می شود تا زمینه اثر بخشی سایرآموزشها و درمان های همزمان بیشتر شود .

در رابطه با عوارض جانبی احتمالی باید گفت که دستگاه تحریک مستقیم فراجمجمه ای (TDCS) جزو روش های درمانی ایمن محسوب شده و دارای کمترین عوارض جانبی است بطوریکه تا کنون هیچ عارضه جانبی جدی گزارش نشده است . عوارض جانبی خفیف که به ندرت گزارش شده شامل سوزش خیلی خفیف در ناحیه الکترودها ، خستگی و بیخوابی بوده که آن موارد هم پس از 72 ساعت برطرف شده اند . اما چنانکه گفته شد اکثریت بیماران هیچگونه عارضه ای را ذکر نکرده اند .

البته رعایت توصیه های ایمنی که در کلینیک به بیماران گفته می شود مسلماً از احتمال بروز هر مشکلی خواهد کاست . از قبیل خارج کردن اشیاء فلزی ناحیه سر و گردن ، همراه نداشتن تلفن همراه ، عدم انجام این روش در کسانی که دارای ضربان ساز قلبی یا سایر ابزارهای الکتریکی در بدن هستند و .........

در پایان لازم به توضیح است واحد TDCS در مرکز درمانی بازگشت تنکابن از نیمه دوم اردیبهشت 1393 افتتاح شده و آماده پذیرش بیماران می باشد .

منابع : مقالات کارگاه تحریک الکتریکی مغز – ایرسا – دی ماه 1392

         TDCS – دکتر حامد اختیاری – مرکز ملی مطالعات اعتیاد – تهران

         www.atiehclinic.com/views/TDCS

 

---

تاریخچه TDCSاولین دستگاه های تحریک مغز ، ماهی های زنده بودند . رومی ها و یونانیان باستان از قدرت شوک دهندگی گربه ماهی نیلی (رود نیل) و ماهی دیگری با اشعه الکتریکی (Electric Ray) آگاه بودند (فینگر،2000). گالن و اسکریبونیوس لارگوس در روم از ماهی الکتریکی برای درمان سردرد و اختلالات مختلفی استفاده می کردند. این ماهی ها احتمالأ اولین دستگاه های تحریک مغزی به شمارمی آمدند. این ماهی را رومی ها و یونانی ها برای درمان اختلالات گوناگون مورد استفاده قرار می دادند. 
آنها ماهی را روی پیشانی بیمار قرار می دادند یا اینکه از او می خواستند بر روی تعداد زیادی از ماهی زنده مذکور بایستند. این ماهی انرژی خاص خود را تخلیه می کرد که البته در آن زمان و تا قرن ها بعد به عنوان الکتریسیته شناخته شده نبود. متاسفانه این ماهیها به سادگی در دسترس نبودند تا اینکه در قرن هجدهم ماشین هایی ساخته شد که می توانستند الکتریسیته را بر حسب نیاز تولید کنند.

 

 مکانیسم اثر :TDCS

الف- از طریق تاثیر بر کانال های یونی:

زمانیکه جریان الکتریکی از طریق الکترود مربوط به TDCS در روی پوست سر محکم شده ودستگاه روشن باشد،این جریان الکتریکی ضعیف که بین /5 تا 2 میلی آمپر شدت جریان دارد واز پوست و مو واستخوان جمجمه ومننژها ومایع مغزی نخاعی عبور می کند تا به سطح قشر مغز می رسد ، در ناحیه قشر مغز ودر خارج سلول موجب تغییر ولتاژ می شود که این تغییر ولتاژباعث تغییر در پتانسیل مامبران سلول می شود که این تغییر در نتیجه ورود وخروج یون های کلسیم ویا سدیم به داخل سلول انجام میشود که در صورت تحریک با قطب آند منجر به دپولاریزاسیون وافزایش فعالیت نورونی می شود وبا قطب کاتد منجر به هیپرپلاریزاسیون وکاهش فعالیت نورونی میشود.

 

ب- تاثیر درمانی TDCS از طریق اثربرنوروترانسمیترها :

نوروترانسمیتر گلوتامات خاصیت تحریک کنندگی و نوروترانسمیترGABA خاصیت مهاری دارد وبا مطالعاتی که توسط  Magnetic resonance spectroscopy  صورت گرفته دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که تحریک با قطب آند توسط TDCS منجر به کاهش میزان GABA وتحریک با قطب کاتد TDCS در ارتباط با کاهش هردو نوروترانسمیتر GABA وگلوتامات است . در ضمن مکانیسم دوپامینرژیک ممکن است اثرات (NMDA) (ان- متیل - دی - اسپارتات)  را تحت تاثیر قرار دهد.

 

ج- تاثیر درمانی TDCS بر(RCBF)  یا(Regional cerebral blood flow)

میزان جریان خون موضعی مغز را میتوان توسط اندازه گیری غلظت Oxyhemoglobin  با اشعه مادون قرمز محاسبه کرد که ثابت شده به دنبال تحریک با قطب آند توسط دستگاه TDCS این ماده افزایش می یابد که یکی از نشانه های مربوط به میزان جریان خون می باشد و این افزایش غلظت اکسی هموگلوبین تا10-8 دقیقه پس از قطع تحریک الکتریکی نیز دوام دارد وبا تحریک توسط کاتد اثر ناچیزی به میزان جریان موضعی مغز دارد.

تاثیر TDCS بر نواحی ناتوانی نواحی مختلف قشر مغز:

1- مرکز تکلم : که از TDCS  می توان برای درمان اختلالات تکلمی استفاده کرد.

2- اختلالات حسی

3- تاثیر بر چگونگی تصمیم گیری ها : که دستگاه TDCS می تواند بر چگونگی اتخاذ تصمیم موثر باشد.

4- حافظه : از این دستگاه می توان برای افزایش قدرت حافظه با بکارگیری پروتوکل های مخصوصی استفاده شود.

5- دردهای هیجانی

6- کاهش دردهای مزمن

7- درمان وکاهش درد درفیبرومیالژی

8- بازتوانی قدرت حرکتی به دنبال سکته مغزی

9- برای کاهش اشتیاق مصرف مواد مخدر پس از ترک کردن در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد

10- بیماری افسردگی

 

 

تاثیر TDCS بر توان بخشی بیماران :

TDCSدستگاه ساده ای است که توسط باتری 9 ولتی تغذیه می شود و جریان الکتریکی ضعیفی تولید می کند که بین 5/0 تا 4میلی آمپر می تواند متغیر باشد ولی شدت جریانی که معمولا در درمان با این دستگاه مورد استفاده قرار می گیرد، بین 5 /0 تا 2 میلی آمپر است ، این دستگاه دارای دو قطب آند وکاتد می باشد که این دو قطب توسط دو عدد الکترود اسفنجی که توسط محلول آب ونمک 9% خیس شده اند و توسط بست های مخصوصی بر روی سر ویا در جاهای دیگر بدن محکم می شوند ،این روش درمانی که کاملا غیر تهاجمی و بدون عارضه است یکی از روش های درمانی نوروتراپی است . دردستگاه TDCS قطب آند خاصیت افزایش فعالیت نورونی ویاخاصیت تحریک پذیری نورون ها را دارد ولی قطب کاتد برعکس، خاصیت کاهش فعالیت نورونی ویا خاصیت مهاری دارد.

 

بلوک دیاگرام

 

tDCSدرمغز چگونه کار می کند؟

اینکه دقیقا در مغز و در حین tDCS چه می گذرد نا مشخص مانده است. به هر حال، آزمایشات بر روی حیوانات ، انسان و حتی شواهد ثبت شده مستقیم از نورون های موارد آزمایش شده، یک توضیح کلی را پیش رو می گذارد. آند (منفی) مکانی است که الکترون ها وارد مغز می شوند. کاتد (مثبت) جایی است که الکتریسیته از مغز خارج می شود . بنابراین، یک بار منفی در زیر کاتد تحریک کننده، زمانی که الکترون ها برای داخل شدن به الکترود تحریک کننده تجمع می کنند، ایجاد می شود (مانند مسافرانی که منتظر سوار شدن به مترو هستند و در پشت در ازدحام کرده اند)

یک کاتد کوچک تر می تواند بار کانونی تری را به ناحیه مورد نظر در مغز برساند واین زمانی است که بار بیشتری در درب خروجی تجمع کرده است. بنابراین، می توان اندازه ی ناحیه ای از مغز، که تحت تاثیر قرار می گیرد را، به وسیله تغییر اندازه الکترود کاتدی و یا با تغییر اندازه یا محل الکترود آندی، شکل داد یا کنترل کرد

اثرات رفتاری آنچه در زیر کاتد تحریک کننده اتفاق می افتد، الزاما با آن روشنی که انتظار داریم نیست. در بیشتر مطالعات، ناحیه ای که زیر آند قرار گرفته است تحریک و ناحیه ای که زیر کاتد قرار دارد مهار می شود. برای مثال، تحریک نواحی مختلف قشر حرکتی، باعث ایجاد چنین اثرات رفتاری می شود. این روش به عنوان درمان سکته به کار گرفته می شود.

سر انسان یک هادی ضعیف الکتریسیته است. به علاوه، حداقل 50 درصد جریان در بافت های پیرامونی از دست می رود. به همین خاطر است که می توان از الکتریسیته بسیار کمتری، در زمانی که از جمجمه میگذرد و به طول مستقیم نورون ها را لمس می کند، استفاده کرد (مانند DBS یا TMS که در آن ها میدان مغناطیسی از جمجمه عبور داده می شود)
منطق علمی tDCS، عبور جریان الکتریکی از داخل مغز با استفاده از قرار دادن الکترودهای مثبت و منفی روی جمجمه است. بر این اساس می توان پیش بینی کرد که متغیرهای مهم برای دستیابی به اثرات دلخواه شامل موارد ذیل می شوند.

-1 شدت جریان: طبیعی است که هر چه میزان جریان الکتریکی بالاتر باشد اثرات بیشتری مورد انتظار خواهد بود. جریان از الکترود آنود (قطب منفی ) به الکترود کاتد (قطب مثبت) برقرار میگردد.

2- شکل و اندازه الکترود: می توان گفت مهم تر از شدت جریان، چگالی جریان گذر کرده از مغز می باشد. چگالی یا تراکم جریان در واقع معرف میزان جریان عبوری از هر سانتی متر مربع است. در اکثر مطالعات، تراکم 0،029 تا 0،08 میلی آمپر در هر سانتی متر مربع مورد استفاده قرار می گیرد . بر این اساس شکل و اندازه الکترود، شاخصی تعیین کننده خواهد بود. در عموم مطالعات به چاپ رسیده از الکترودهای 25 الی 35 سانتی متر مربعی استفاده شده است. برای برقراری اتصال مناسب بین دو الکترود و جمجمه از خیس کردن الکترود با آب معمولی یا محلول NaCl (غلظت 15 الی 140 میلی مول) یا کرم های مخصوص استفاده می گردد. البته چند شرکت تولید کننده، الکترودهایی بدون نیاز به مواد اضافی جهت اتصال به جمجمه معرفی نموده اند.

-3 محل قرارگیری الکترود: با توجه به اندازه به کار رفته و اصول فنی tDCS نمی توان دقت مکانی زیادی از آن انتظار داشت. اما تاثیر گذاری منطقه ای، در حد قشر حرکتی راست یا چپ و یا قشر پره فرونتال راست یا چپ امکان پذیر است. پژوهش ها نشان می دهد الکترود آند منجر به افزایش و الکترود کاتد منجر به کاهش فعالیت نواحی سطحی قشر مخ می گردد. بر این اساس می توان گفت در به کار گیری tDCS در واقع یک ناحیه در قشر مخ تحریک و یک ناحیه مهار می گردد.

4- طول برقراری جریان: بدیهی است که با افزایش طول دوره جریان و یا شدت جریان می توان انتظار اثرات بیشتری را در tDCS انتظار داشت. اما با توجه به گسترش دامنه نواحی تحت تاثیر در اثر افزایش شدت جریان و تحریک شدن نورون های لایه های زیرین و ایجاد اثرات غیر قابل کنترل و ارزیابی، ترجیح داده می شود برای افزایش اثر ، طول دوره آن افزایش یابد. 
در برقراری جریان با tDCS درحد چند ثانیه اثرات ایجاد شده بلافاصله بعد از قطع جریان از بین می روند. در کاربرد tDCS درحدود 10 دقیقه (عموم مطالعات از بازده حدود 9 الی 13 دقیقه استفاده می کنند) اثرات ایجاد شده تا حدود یک ساعت باقی می ماند.

نکات مراقبتی در هنگام استفاده ازtDCS :

به استفاده از جریان بسیار خفیف و عدم تماس الکترودها با بافت مغز، مطالعات مختلف نشان داده اند که این روش کاملا غیر تهاجمی و بدون عوارض جدی است. تنها عارضه قابل توجهی که بعضی از مطالعات به آن اشاره کرده اند خارش محل الکترودها و قرمزی این محل پس از جلسات متعدد و طولانی در تعدادی از بیماران است که این قرمزی و خارش نه به علت آسیب بافتی بلکه عمدتا ناشی از گشادی عروق محل گذر جریان است. 
عبور جریان از نواحی کنترل کننده ضربان قلب و یا تنفس در ساقه مغز می تواند از لحاظ تئوریک خطر ساز باشد. در یک مطالعه که الکترود مرجع در پاهای بیمار و الکترودهای دیگر در قشر پره فرونتال قرار گرفته بود. در یک بیمار گزارش حالت تهوع و مشکلات تنفسی ذکر شده است که بعد از قطع جریان، این مشکل نیز برطرف شده و نیاز به بستری در بیمارستان ایجاد نشده است.

---