خواص کاه و جو

- بخور کاه گندم برای درمان سینوزیت مفید است.

---

جو دوسر

Avena Sativa L.) Oat )

گیاهی علفی به ارتفاع 1-5 متر و دارای میوه‌ای دراز، منتهی به دو نوک باریک و محفوظ در پوشینه است. جو دو سر دارای مواد چرب، مواد ازته و هیدراتهای کربن است. مواد چرب دانه جو دوسر، به خلاف غلات دیگر، در رویان آن متمرکز نیست، بلکه در تمام دانه پراکندگی دارد. جو دو سر بطور متوسط دارای 7% مواد چرب، 13% مواد ازته و 60% هیدراتهای کربن می‌باشد.
خواص درمانی جودوسر، اثر تقویت کنندگی و التیام زخمها می‌باشد. کاه 

---

خواص جو

 
جو گیاهی است از خانواده Gramineae که از روزگاران کهن، به عنوان یکی از ترکیبات غذایی شفابخش مورد توجه بسیاری از پزشکان قرار گرفته و در طب اسلامی نیز اشارات فراوانی بر آن شده است. اخیراً جو به عنوان یک ضد LDL طبیعی شناخته شده است. 
جو دارای ترکیباتی است که باعث کاهش کلسترول بد (LDL) می شود و از آنجا که هر چه میزان کلسترول LDL بیشتر باشد، خطر ابتلا به بیماری های قلبی نیز افزایش می یابد، مصرف جو بسیار توصیه می شود. جو در کاهش بروز اختلالات گوارش و نیز آلرژی بسیار موثر است. از دیگر فواید آن می توان به تاثیر آن بر زیبایی اشاره کرد.

جو، جوش صورت را از بین می برد و به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی فیبر گیاهی، نقش قابل توجهی در کاهش وزن ایفا می کند. مطالعات نشان می دهد، منابع سرشار از فیبر مانع بالا رفتن قندخون، فشارخون و کلسترول می شود و با تنظیم عملکرد روده از بروز یبوست می کاهد. جو به صورت های مختلفی یافت می شود. یکی از بهترین فرآورده های جو، مالت جو است که حاوی مقادیر فراوانی ویتامین B۱، B۲ و B۱۲ بوده و به دلیل تاثیری که بر میزان و کیفیت شیر می گذارد، نقش مفیدی در سلامت مادران شیرده و نوزادان دارد. جو دوسر نیز یکی دیگر از مقوی ترین فرآورده های جو است. نقرس، روماتیسم، خارش شدید پوست و امراض پوستی از بیماری هایی است که با مصرف جو دوسر می توان از بروز آنها در امان بود.

جوشانده جو دوسر یک امولسیون طبیعی برای از بین بردن خشکی پوست در بزرگسالان و کودکان است. برای تهیه جوشانده جو کافی است یک کیلو از کاه این گیاه را در چهار پنج لیتر آب ریخته و آن را به مدت یک ساعت ونیم بجوشانید. سپس آن را صاف کرده و همچون ماسک در نواحی خشک و زبر بدنتان بمالید. علاوه بر اینها، جو خواص دیگری دارد که از آن میان می توان جلوگیری از لخته شدن خون، کاهش دردهای قاعدگی و درد ناحیه شکم و پیشگیری از بروز حملات آسم را نام برد. با توجه به خواص فوق و همچنین سفارشاتی که در طب اسلامی به مصرف جو شده است، توصیه می شود حتماً جو در رژیم غذایی خانواده ها گنجانده شوند.

---

کاه : دم کرده کاه برای شاش بندها مفید است.

درمان سینوزیت:

در اصفهان برگ اکالیپتوس و تخم گشنیز و کاه جو پودر کرده و بخور آن را به سر و دماغ مى‏دهند و پس از بخور با پماد ویکس چرب کرده پیشانى را مى‏بندند

تِبْن:به فارسى کاه نامند.مجموع آن، در اوّل، سرد و در دوّم، خشک و جلوس در طبیخ کاه گندم و تعریق به بخار آن جهت رفع آزارى که از برودت هوا و برف به هم رسیده باشد و محلّل اورام و شستن بدن به طبیخ او جهت رفع سستى، نافع. بشره را شبیه به بشره مریض مى‏سازد و ضماد خاکستر او با نیم وزن او نمک و قدرى سرکه جهت قروح ساق، نافع و کاه جو، مبرد و جهت افتراش محرورین، مفید و بخورکاه باقلا جهت حفظ شکوفه‏هاى درخت از سقوط، مؤثر.و بالخاصیة، مجموع کاه، مضرّ عصب و خوابیدن بر روى او به غایت مضرّ و عرق کاه گل- که به جاى آب، گلاب کرده باشند-، به غایت مقوّى دل و دماغ و جهت رفع غشى و ضعف محرورین، به غایت نافع است‏

منبع : کتاب تحفه المومنین حکیم محمد مومن تنکابنی ج 1 ص ۱۰۹

---

جو؛ پدر غلات

جو گیاهی است علفی و یک ساله که ارتفاعش بسته به انواع مختلف آن، تا یک متر می ‏رسد. برگ ‏های آن متناوب، باریک و دراز به رنگ سبز تیره می ‏باشند.

جو که بیش از دوازده هزار سال پیش شناخته شد، بومی آسیای غربی و آفریقای غربی است و به سرعت در نواحی مدیترانه منتشر شد. جو از آغاز تاریخ انسان و احتمالا قبل از گندم کشت می ‏شده است و هنوز یکی از غذاهای عمده انسان به شمار می ‏رود. جو به طور گسترده در ایتالیا کشت می ‏شود.

در گیلان، آذربایجان، اصفهان، لرستان، خوزستان و ... یا به عبارت بهتر، در همه جای ایران نیز به طور وسیعی کشت می ‏شود.

بقراط، پدر علم پزشکی غرب، جو را به عنوان یکی از راه‏ های موثر در درمان بیماری‏ های حاد به کار می ‏برده است. بنابراین به نظر می ‏رسد که انتخاب جو در بین غلات انتخاب درستی است. دم‏ کرده‏های جو هنوز به نام "چای هیپوکرات" معروف است. تجربیات اخیر پزشکی نشان می ‏دهند که مواد تشکیل دهنده جو، خاصیت درمانی دارند. جو همچنین عملکرد درمان‏ های طبیعی را تسهیل نموده و بهبود می ‏بخشد.

ترکیبات شیمیایی:

جدول زیر مواد موجود در 100 گرم جو را نشان می ‏دهد:

                     

مواد معدنی	وزن
آب	11 گرم
پروتئین	8 گرم
مواد نشاسته‏ای	78 گرم
کلسیم	16 میلی گرم
فسفر	189 میلی گرم
آهن	2 میلی گرم
سدیم	3 میلی گرم
پتاسیم	160  میلی گرم
ویتامینB1	12 میلی گرم
ویتامین B2	5 میلی گرم
ویتامینB3	3 میلی گرم

 

جو حاوی انواع پُلی ساکاریدها نظیر نشاسته و دکسترین است. گیاهک جوانه جو حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب شامل: اسید استئاریک، اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک می ‏باشد. بنابراین از نقطه نظر مواد غذایی، بین دانه جو و دانه‏ های در حال رشد و جوانه زده آن تفاوت عمده‏ای می‏ باشد. جو به طور معمول به سه صورت در بازار عرضه می‏ شود.

1- جو پوست نکنده که هنوز سبوس آن جدا نشده است.

2- جو پوست کنده که پوست آن گرفته شده است.

3- جو سفید که پوست و سبوس آن گرفته شده است و به نام "جو مرواریدی" معروف است.

خواص جو

جو از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است و دارای خواص دارویی زیر است:

1- غذایی بسیار مقوی است. جوشانده‏ی حاصل از مخلوط دانه‏های جو همراه با جوی دوسر و گندم ماده غذایی بسیار مقوی در درمان ضعف عمومی بدن است. جو دارای مقادیر بالایی از فسفر است و بنابراین برای وضعیت عصبی و فعالیت‏ های ذهنی بسیار مفید است.

2- برای تخفیف درد مفید است.

3- برای افراد مبتلا به نقرس مفید است.

4- جوشانده جو داروی خوبی برای مبتلایان به تب، کم‏ خونی و سوءهاضمه است. جوشانده آن که در درمان کم ‏خونی به کار می‏ رود، بدین روش تهیه می شود: 20 گرم جو را در یک لیتر آب به مدت 7 ساعت حرارت ملایم دهید. البته این درمان برای تمام انواع کم‏ خونی ‏ها به کار نمی ‏رود و تنها موارد استفاده خاصی دارد.

5- جو دارای پروتئاز و برخی مواد مفید دیگر می ‏باشد، بنابراین از سرطان جلوگیری می ‏کند.

6- کلسترول خون را کاهش می‏ دهد.

7- افراد سردمزاج، جو را باید با شکر بخورند.

8- بیسکویت جو بهترین دارو برای درمان یبوست است و حتی نفخ و شکم درد را از بین می‏ برد. بهتر است به همراه آب میل شود.

9- دانه‏ های جو به دلیل دارا بودن نوعی آلکالوئید به نام "هوردنس"، اثری مقوی بر قلب داشته و به عنوان کمک در درمان تنگی نفس نیز به کار می ‏رود.

10- کشک‏الشعیر(کشک تهیه شده از شیره جو) برای مزاج‏ های گرم و اسهال‏ های صفراوی مفید است.

11- برای برطرف کردن گلو درد و ورم گلو می ‏توان از کشک‏الشعیر استفاده کرد.

12- ماءالشعیر برای درمان سل، زخم‏ های ریوی و سردرد مفید است.

13- ماءالشعیر خو ‏ساز است و زود هضم می ‏شود.

14- جو دارای خاصیت ضدالتهابی است و در سیستم ایمنی بدن و بهبود آنژین صدری و التهابات حفره‏ی دهان تا حدی موثر است.

15- جو خاصیت ملین دارد، در موارد ابتلا به بیماری ‏های گوارشی؛ لوزالمعده، صفرا، مجاری ادراری و عفونت‏ های مخاطی بسیار مفید و موثر است.

16- گلوتن موجود در جو، ماده‏ای نرم، سازگار و آرام بخش بوده و به علت آبدار بودن موجب رفع عطش شده و سبب انقباض عضلانی، اضطراب و تورم شکم هم نمی ‏شود.

17- در طب سنتی، جو ماده محرک برای تولید شیر در زنان شیرده می ‏باشد. در سایر زنان نیز، جو باعث تعادل هورمون ‏های طبیعی بدن و تولید استروژن می‏ شود که رشد سالم سینه را به همراه دارد.

روش تهیه محصولات مختلف جو

سمنو یا مالت جو:

جو را مانند دیگر غلات خیس کرده و در حرارت معتدل نگهداری می ‏کنند تا جوانه بزند. هنگامی که جوانه به حد معینی  می ‏رسد به آن "مالت" می‏ گویند، که دارای ویتامین فراوان است. از پختن طولانی مدت جوانه جو له شده ، سمنو حاصل می ‏شود.

عصاره مالت جو:

از جوشاندن مالت جو در آب و غلیظ کردن مایع حاصل در خلاء، عصاره مالت جو به دست می‏آید که دارای 60 درصد مالتوز، 10 درصد ساکاروز، 20 درصد دکسترین و مقداری مواد مغذی و ویتامین‏های B1 و B2 است.

کشک الشعیر:

جو پوست کنده را با آب مخلوط کرده و ‏آن ‏قدر می ‏جوشانند تا کاملا باز شود. سپس آن را له و صاف می ‏کنند به طوری که خود جو نیز داخل آب شود. کشک الشعیر شبیه آش جو می‏ باشد.

ماءالشیعر:

جو پوست کنده و پوست نکنده را خوب شسته و داخل آب جوش ریخته چند دقیقه می ‏جوشانند. آن را می‏ پزند تا جایی که دانه‏ های جو کاملا باز شود. بعد آن را با پارچه بدون این که له شود، صاف می‏ کنند و بعد از سرد شدن از آن استفاده می‏ کنند.

دکتر سید مرتضی صفوی - مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه

---

جو 
در کتب طب سنتی با نام عربی ان ( شعیر ) امده است به فرانسوی Orge و ORGe Cultive  و به انگلیسی Barley  و Common bareey  گفته می شود. گیاهی است از خانواده Gramineae  نام علمی ان Hordeum vulgare L.  و Hordeum sativum pers  می باشد. 
مشخصات 
جو گیاهی است یکساله که ارتفاع ساقه استوانه ای ان بسته به ارقام مختلفه از 100 – 40 سانتی متر فرق می کند. برگها سبز تیره متناوب باریک دراز و درموقع لمس کردن بخصوص در جهت بال به پایین برگ خشونتی احساس میشود. میوه ان به شکل سنبل که دارای سنبله یا سنبلهای کوچک است وهر سه سنبلک در یک محفظه جای دارد و در هر گرهی د و محفظه و در نتیجه به طور کلی در هر ردیف شش گل است و در بعضی ارقام هر شش گل تلقیح می شود واین ارقام دارای شش ردیف سنبلک می باشند ، این ارقام را جوشش ردیفه می نامند . 
درمواردی که دانه های قسمت وسط رشد نمی کنند و دانه های طرفین رشد کامل می نمایند ، خوشه مربع به نظر می اید زیرا چهار ردیف دارد. این ارقام را جو چهار ردیفه می نامند . در مواردی که فقط دو ردیف وسط تلقیح شده و رشد میکند و بقیه ردیفها رشد نمی کند و عقیم است ، ارقام جو با این مشخصات را که فقط دو ردیف دارند جو دو ردیفه مینامند  رقم اخیر نیز باز ممکن است سه جور باشدکه یکی را جو دو ردیفه باد بزنی و دیگری را جو دو ردیفه ایستا و سرانجام جو دو ردیفه خم شده نامند. 
از نظر کاشت، جو به دو نوع تقسیم می شد جو بهاره و جو پاییزه . جو پاییزه در پاییز کاشته می شود و احتیاج به دیدن سرمای زمستانه دارد و طول زندگی ان بلند تر از جو بهاره است. ولی به هر حال زودتر از جو بهاره برداشت می شود . جو بهاره در بهار کاشته می شود . و احتیاج به دیدن سرمای زمستانه ندارد و بدون دیدن زمستان به دانه می نشیند . طول دوره زندگی ان کوتاهتر از جو زمستانه است و لی بعد از جو زمستانه برداشت می شود .و در مناطقی که بارندگی و رطوبت بهار و تابستان کم است جو زمستانه ترجیح دارد ، زیرا قبل از مواجهه بافصل خشکی گیاه می رسد و برداشت می شود. 
ترکیبات شیمیایی 
از نظر ترکیبات شیمیایی و مواد مختلف ارقام جو بر حسب محل کاشت متفاوت هستند و مقدار مواد از یک رقم تا رقم دیگر کمی متغیر است. 
جدول زیر میزان موادمختلف جو و کاه را نشان می دهد :
 
 
مواد مختلفه         جو رقم 1           جو رقم 2          جو رقم 3           کاه جو
اب                     46/1 درصد         13 درصد          13.5 درصد         14 درصد
مواد از ته             9 درصد             4/13 درصد       9/8 درصد           3 درصد
مواد چرب            14/2 درصد        8/2 درصد          76/1 درصد         5/1 درصد
مواد نشاسته ای  4/60 درصد        7/63 درصد        9/49 درصد         41 درصد
مواد غیر ازته        3/10 درصد        تعیین نشده       54/18 درصد       تعیین نشده
سلولز                  76/4 درصد      6/2 درصد          8/4 درصد           36 درصد
خاکستر              83/1 درصد        5/4 درصد         45/2 درصد          4 درصد
تغییر مواد در ارقام مختلف فوق در اثر محلو اقلیم کاشت جو و درعین حال ارقام نیز می باشد. 
از نظر نسبت وزن قسمتهای مختلف گیاه جو نسبت به کل گیاه ، برری زیر جالب است : در یک بوته جو به طور متوسط 50 درصد وزن بوته را دانه تشکیل میدهدو 38 درصد را ساقه و برگ خشک شده ان و 6 درصد را ریشکها و محور خوشه ها و در اخر حدود 10 درصد را یقه و ریشه تشکیل می دهد. 
در اثر خیس کردن جو تحت درجه حرارت خاصی جوانه میزند و از جو جوانه زده پیش از انکه رشدش از حد معینی تجاوز نماید مالت جو به دست می اورند. مالت جو در داروسازی کاربرد وسیعی دارد . زیرا ماده ای است که ضد اسکوربوت می باشد. در موارد کمی ویتامین C بدن خیلی مفید است. و برای تهییه شیرهای غلیظ مخلوط  با مالت و تهیه غذای اطفال و شیرینی ها کاربرد فراوان دارد وبعلاوه از جوانه جو جوشانده ای تهیه میشود به نام اب تورایون . در جوانه ج الکالوئیدی به نام هوردئین و جود دارد و سولفات هورئین خاصیت ضد عفونی کننده روده دارد. از عصاره مالت اجو نیز که از جوشاندن مالت در اب و غلیظ کردن مایع حاصل در حد عصاره به دست می اید در داروسازی و معالجه بیماریها استفاده وسیعی به عمل می اید. 
خواص – کاربرد 
جو به طور کلی در طب سنتی به سه صورت مختلف استعمال می شود. 1. جو درست که دانه با سبوس روی ان باشد و فقط دنباله ان را کنده باشند. 2. جو مقشر یا پوست گرفته که عملا قسمتی از پوست ان گرفته شده است . 3. جو سفید کرده که تمام پوست و سبوس ان را گرفته و به صورت جو سفید درامده باشد که در اصطلاح به ان جو مرواریدی می گویند . جو درست معمولا برای تهیه غرغره ها به کار می رود و در سایر موارد از جو مقشر یا جو کاملا سفید شده استفاده می شود . 
مالت جو کمک به هضم غذا می کند و مغذی است و سینه را نرم می کند  برای سقط جنین به کار میرود. خوردن دانه جو تشنگی را فرو می نشاند . تب را برطرف میکند و به عنوان مقوی و تونیک عمل می کندو مالت در هضم غذاهای نشاسته ای خیلی کمک می کند و برای کاهش ترشح شیر کاربرد دارد. 
جو از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی سر و خشک است و مواد مغذی ان ا زگندم کمتر است ولی قابض و خشک کننده است . غلیان صفرا و خون را تسکین می دهد ، عطش را فرو می نشاند و حدت تبهای گرم و تبهای سل را تقلیل میدهد. مضر مثانه است از این نظر باید با روغن و انیسون خورده شود .
اگر جو مقشر را بپزند به حدی که جوها شکفته وخوب پخته شود ولی ان را نمالند و انرا صاف کرده و سردش نمایند ماء الشعیر به دست می اید. ماءالشعیر سرد و تر است ، مسکن حدت خون ، صفرا ، اخلاط سوخته و تبها و امراض گرم می باشد. حرارت باطنی را تسکین می دهد و حرارت کبد و عطش مفرط را فرو می نشاند و برای سل ، زخمهای ریه ، ذات الجنب ، سر درد گرم و امثال اینها نافع است. زود هضم می شود، مولد خون صالح است و به اصطلاح خونساز می باشد. ولی معده را سست می کند. برای الات داخل شکم اشخاص سرد مزااج مضر است و نفاخ ، از این نظر باید با گل قند خورده شود و درمواردی که شکم بسته است و یبس می باشد خوردن ماء الشعیر جایز نیست و جمع بین ماء الشعیر سکنجبین نیز جایز نیست .   اگر ماء الشعیر با نصف وزن جو ان ، خشخاش کوبیده مخلوط و مانند حریره شود ، برا ی سرد درد گرم مفید است . با عناب و سپستان و انجیر و پر سیاوشان برای درد سینه و سرفه مجرب است. 
شیره جو که ان را کشک الشعیر گویند سر د مایل به خشک است و غلیظتر از ماء الشعیر است وبرای اسهال صفراوی و مزاجهای گرم مفید استو غرغره با ان برای ورم گلو و درد گلو نافع است. ضماد ارد جو رادع است و ورمهای سخت را تحلیل می برد ، دمل های گرم را سرباز می کند و به تنهایی و یا مخلوط با هم وزن ارد جو و تخم پنیرک ، برای سل ، ذات الجنب ، ورمهای زیر بغل ، سینه ، پستان ، پشت گوش ، و سایر اعضا مفید است. و ضماد ان با ریوند چینی برای ورمهایی که حرارت انهاا در کمال حدت نباشد. بسیار نافع است و با سرکه برای ورمهای صفراوی و مخملک مفید است. اگر ارد جو نباشد ، جو مقشر را با اب و یا عصاره برگهی مناسب ساییده و استفاده کنید. 
ضماد ارد جو با اب برای نقرس گرم و با اب گشنیز تازه برای تحلیل خنازیر و ورمهای گرم سفت ورم گلو نافع است. اب پخته جو اب سرکه برای جرب و خارش وبا تریاکو اب برگ کاهو و نظایر ان برای سردرد ، ورم چشم ، باد سرخ و محکم کردن عضو شمسته نافع است. خوردن ارد جو با شکر غذای خوبی برای اطفال و مسکن عطش و التهاب است. نان جو سنگین و ثقیل  الهضم استو نفاخ . اگر خمیر ارد جو رابگذارند که ترش شود ودر دوغ حل کنندو یک شب بگذارند بماند و سپس بخورند برای تسکین غلیان خون صفراوی ، تشنگی مفرط و قی صفراوی وتبهای گرم و اسهال صفراوی و خارش مفید است. جو برای سرد مزاجان مضر است . از این نظر باید با شکر خورده شود. 
تهیه ماءالشعیر 
جو مقشرو بی پوست را گرفته خوب بشویند و ان را در اب جوش دهند و اب ان را بریزند و مجددا اب تازه در ان بریزند وان را بپزند تا دانه های جو شکفته و دهن انها باز شود در این موقعا را با پارچه ای صاف و بدون انکه بمالند اب رد شده را میگذارند که سرد شود و می خوردند. 
ماء الویق برای تب های خیلی گرم و عطش و اسهال صفراوی نافع است. 
برای تهیه ماء الویق جو مقشر راگرفته سرخ کرده و پس از ان ارد کنند و 160 گرم از ارد ان را در اب بریزند و برهم بزنند تاغلیظ شود و از پارچه ای بگذرانند و با 4 گرم طباشیر ساییده و 4 گرم صمغ عربی مخلوط کرده وبخورند . برای تهییه جو درحدود 20 گرم جو سفید مقشررا در هزارگرم اب می جوشانند تا کلیه مواد نشاسته ای جو در اب حل شود. این جوشانده را خنک کرده و یا نیم گرم مصرف کنند.

 

استاد میر حیدر

---

ارزن

• 
• 

دسته: غلات و تغذیه

تاریخ ایجاد در دوشنبه, 28 آذر 1390 15:01

بازدید: 3065

ارزن 
این گیاه از خانواده Grzmineae  می باشد و دارای انواع مختلفی است که دو نوع معروف ان که در ایران نیز می رویند شرح داده می شود :
1)     « ارزن دانه ریز » یا « ارزن سفید » که در کتب طب سنتی « دخن » نوشته شده به فرانسوی : Milllet blanc  و Millet commun  و Grand millet  و Millet  و Mil و به انگلسی Millet  گفته می شود و نام علمی ان Panucum miliaceum L. است. 
2)     « ارزن دانه ریز » و یا « ارزن رسمی » که « دخن ریز » نیز گفته می شود و در کتب طب سنتی با نام « دخن ریز » یا « جاورس » امده است که همان مغرب « گاورس » فارسی است. به فرانسوی Petit millet  و Millet des oeseaux  و Miliade  و به انگلیسی Spiked millet  نامیده می شود . نام علمی ان Panicum italicum L  و مترادف ان setaria italica ( L) Pbeauve  و S.viridis sensu stuart  می باشد. 
مشخصات 
1)     ارزن رسمی گیاهی است یکساله دارای ساقه ای افراشته که ارتفاع ان 100 – 50 سانتی متر می شود. برگهای ان سبز ، دارز ، بدون دمبرگ ساقه را در بغل گرفته و نوک تیز و میوه های ان  در اطراف انتهای محور گل دهنده به صورت خوشه مرکب و متراکم و دانه های ان ریز کمی مسطح و به رنگهای مختلف است. ارزن رسمی گیاهی است متحمل و سازگار و ضمنا دیر رس .
2)     ارزن دانه درشت گیاهی است  یکساله ساقه ان قوی افراشته در قسمت پایین منشعب و شاخه دار برگهای ان ساده سبز ، خطی ، دراز و نوک تیز . گلهای ان خوشه ای باز و خمیده و دانه های ان بر حسب واریته های مختلف سیاه یا خاکستری و زرد و در اخر قرمز هم می باشد. دانه های ان گرد استو ارتفاع ساقه ان 30/1 – 1 متر می باشد. ارزن رسمی در اذربایجان و جنوب شرقی بلوچستان می روید و در مازندران و در یزد با نام « ارزن » و « گاورس » کاشته می شود..
ارزن دانه درشت یا دخن در ازربایجان در کشت زارهای یام با نام « داری » و در اشتران کوه لرستان و همچنین در نواحی مرزی شرق در بادقیس جنوب شرقی بلوچستان می روید. 
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی در ارزن رسمی در دانه های ان وجود یک گلوکوزید سمی ، الکالویید روغنی ، لیزین ، هیستیدین ، ارژی نین ، و امیلاز تایید شده است و در ارزن دانه درشت در دانه های ان فورمیک اسید ، لینولئیک اسید ، مارگاری نیک اسید و ریسین اولئیک اسید مشخص شده است . به علاوه دارای کولن ، فیتوسترول ، سیتوسترول و ویتامینهای A وB و C می باشد.
خواص – کاربرد 
در هند از گیاه ارزن درشت برای معالجه سوزاک استفاده می شود و در بلوچستان در لورالایی نوعی نان از ان درست می کنند و در شوران برای معالجه سوزاک از ان استفاده می نمایند . درهندوستان در مورد ارزن رسمی معتقدند که دانه های ان مدر و قابض است و در استعمال خارجی ضماد ان در موارد روماتیسم مصرف می شود و همچنین به عنوان یک داروی محلی برای کاهش درد زایمان تجویز می گردد. 
حکمای طب سنتی ایرانی جاورس را از نظر طبیعت سردو خشک می دانند و معتقدند که قابض است و غذاییت چندانی ندارد. خوردن نان پخته ان اسهال را بند می اورد و مدر است و سقط جنین می نماید.
اسراف در خوردن ان خون را کثیف و سودایی و مجاری عروق را مسدود می نماید و از این نظر باید با روغن و شکر و حلواهای چرب خورده شود . اگر با شیر تازه پخته و خورده شود برای اشخاصی که خون زاید دارند مفیداست. و اگر دانه های ان را ساییده و با نمک مخلوط کرده و در کیسه ای بریزند و روی ان بنشینند برای بیرون امدن معقد و پیچش در روده ها مفید است. 
در مورد دخن نیز معتقدند که از نظر طبیعت سرد و خشک است و خواص ان شبیه جاورس ، جز این که خشکی ان کمتر است. شکم  را بند می اورد و مدر و قابض است و اگر دانه پوتس گرفته ان را در شیر تازه پخته و بخورند برای نرم کردن سینه و تولید اسپرم مفید است. ولی ایجاد گرفتگی مجاری عروق و سنگ مثانه می کند از این جهت باید با شکر و عسل خورده شود.  
در چین دانه ها ی ارزن درشت ، در درجه اول به عنوان غذا در خوراک استفاده می شود و ازنظر دارویی معتقدند که خنک کننده و نرم کننده است. پخته ان را به عنوان ضماد برای فروکش کردن جوش و کورک و ابسه ها استعمال می نمایند. جویده ان را ردر دهان روی زخم بچه ها می گذارند که التیام دهد. خاکستر ان را با روغن مخلوط کرده برای التیام زخم به کار می برند زخم خوب می شود. بدون اینکه اثری در جای ان باقی بماند. 
جوشانده ریشه و شاخه های ان را برای رفع و جود خون در ادرار در زنها تجویز می کنند به علاوه برای شستن تاولهای پوست به کار می برند. درهندوچین برای ممعالجه استسقا که علامت ان جمع شدن غیر طبیعی اب در فضای بین سلولی بافتهای بدن است استفاده می شود و به جای جوشانده در برخی موارد خاکستر ارزن را با الکل مخلوط کرده و برای معالجه وجود خون در ادرار زنها تجویز می نمایند . 
ارزن دانه ریز دراغلب کشورهای دنیا در سطح وسیعی کاشته می شود. در چین ان را تونیک ومدر می دانند. وخنک کننده و نرم کننده و قابض و در موارد وبا و اسهال و ناراحتی های وبائی و خون روی از بینی و برای التیام زخمهای پنجه های خرس و ببر کاربرد دارد. در هندو چین ارد ارزن دانه ریز را با ملاس مخلوط کرده روی جوشها و کورکهای بچه ها می اندازند  در اندونزی جوشانده ای که از له شده تخم ارزن دانه ریز درست می شود برای کاهش تب داده می شود . 
استاد میر حیدر

---

خواص شگفت انگیز جو

دارا بودن خواصی مانند فیبر بالا، انواع ویتامین ها و مواد معدنی که در غلات فرآوری شده یافت نمی شود، جو را به یکی از اصلی ترین منابع غذایی تبدیل کرده است. مصرف جو می تواند خطر بروز بیماری هایی مانند چاقی بیش از حد، دیابت، بیماری های قلبی و سرطان را کاه

خواص شگفت انگیز جو 

جو، یک از اصلی ترین غلاتی است که معمولا در نان، نوشیدنی‌ها و انواع خوراکی ها یافت می شود. 

جو، اولین غله کشت شده در تاریخ به شمار می آید و تا به امروز به عنوان یکی از پرمصرف ترین غلات سراسر دنیا باقی مانده است.

دارا بودن خواصی مانند فیبر بالا، انواع ویتامین ها و مواد معدنی که در غلات فرآوری شده یافت نمی شود، جو را به یکی از اصلی ترین منابع غذایی تبدیل کرده است. مصرف جو می تواند خطر بروز بیماری هایی مانند چاقی بیش از حد، دیابت، بیماری های قلبی و سرطان را کاهش دهد.

جو به طور معمول به دو شکل یافت می شود: جو سفید یا پوست کنده که سبوس آن جدا شده و جو سبوس دار که فقط پوسته جدا شده است.

نصف فنجان جو سبوس دار حاوی 326 کالری، 11٫5 گرم پروتئین، 2 گرم چربی، 0 گرم کلسترول، 68 گرم کربوهیدرات و 16 گرم فیبر(64 درصد نیاز روزانه بدن) است. همچنین، این میزان حاوی 3 درصد از نیاز کلسیم روزانه، 18 درصد آهن، 40 درصد تیامین، 15 درصد ریبوفلاوین،21 درصد نیاسین، 15 درصد ویتامین B6، و بسیاری مواد معدنی دیگر است.

بتاگلوکان ها نیز، که نقش شان در کاهش مقاومت انسولین و سطح کلسترول خون ثابت شده است، در جو به وفور یافت می شوند.

از خواص مصرف جو می توان به کاهش خطر چاقی، دیابت، بیماری های قلبی و در کل بهبود وضعیت سلامت، موها، افزایش انرژی و کاهش وزن اشاره کرد.

فشار خون

پایین نگه داشتن سدیم مصرفی و بالا بردن پتاسیم مصرفی از راه های اصلی کاهش فشار خون در بدن است. پتاسیم، کلسیم و منیزیمی که در جو وجود دارد، همگی به طور طبیعی فشار خون را کاهش می دهند.

سلامت استخوان ها

آهن، فسفر، کلسیم، منیزیم، منگنز و روی موجود در جو می توانند به ساخته شدن استخوان های محکم تر و قوی تر کمک شایانی کنند. تعادل بین فسفات و کلسیم برای درست ساخته شدن استخوان ها ضروری است.

سلامت قلب

فیبر، پتاسیم، فولات و ویتامین B6 که در جو وجود دارند، همگی می توانند به سلامت قلب کمک کنند. این واقعیت که جو هیچ گونه کلسترولی ندارد نیز از مزیت های این ماده غذایی برای سلامت قلب محسوب می شود.

پیشگیری از سرطان

سلنیوم، از مواد معدنی است که در بیشتر غذاها وجود ندارد اما در جو یافت می شود. سلنیوم، نقش مهمی در عملکرد آنزیم های کبدی ایفا می کند و به آن ها در خنثی کردن ترکیبات سرطانی در بدن کمک می کنند. همچنین، سلنیوم از التهاب و رشد تومورها جلوگیری کرده و سیستم ایمنی را تقویت می سازد.

حفظ وزن ایده ال

جو با دارا بودن فیبرهای گیاهی از یبوست جلوگیری و گوارش را تنظیم می کند. همچنین، محققان به این نتیجه رسیده اند که مصرف فیبر به اندازه کافی، یکی از مهم ترین فاکتورها در کاهش وزن بدن است. فیبر در رژیم غذایی می تواند به سیری و کاهش اشتها کمک کند.

---

چان (جنجل) (خرمن کوب سنتی )(گاوچرخ)  وسیله ای است در کشاورزی که در قدیم بر خر و گاو می بستند و آنرا بر روی غلات  می دواندند تا گندم از ساقه جدا شده و کاه و گندم جدا گردد.خرمن کوب قدیم در واقع یک یا دو و یا سه میله  متحرک بود که دارای تیغه هایی در اطراف بود و با کشیده شدن توسط گاو و خر به حرکت در می آمد.شاید نسل جدیداین وسیله را ندیده باشند .که تا همین بیست سال پیش نیزاستفاده می شد وهدایت آن اندکی تبحر می خواست که خرمنکوب اززمین (خرمن جا) بیرون نزند  یاچپ نشود،سواری آن خیلی کیف می داد. امروزه خرمن کوب ها تراکتور هستند .

از جمله خاطرات کودکی که برای من و دیگرهمشهری ها  همواره دوست داشتنی بوده و هست ، انجام کارهای کشاورزی در دهات بود ، یکی از سخت ترین و طاقت فرساترین مراحل کشاورزی پس از برداشت و خرمن کردن محصولاتی مثل گندم و یونجه و ...  ، کوبیدن خرمن بود .

از آنجایی که در دهه ۵۰ و  ۶۰ هنوز امکانات و تجهیزات امروزی از قبیل دستگاه کمباین یا درو کن و حتی تراکتور و خرمن کوب رایج نشده بود ، کشاورزان به ناچار خرمن محصول خود را با استفاده از دو راس گاو و حتی دو راس خر و استفاده از وسیله ای کاملا سنتی به نام چان ، مشغول کوبیدن خرمن میشدند .

چان جایی برای نشستن راکب داشت تا بتوان گاوها را هدایت کرد ، سوار شدن به چان ، لذت و کیفی داشت که هیچ گاه فراموش نمیشود ، گاوها به شکل دایره ای بزرگ ، دور خرمن میچرخیدند و رفته رفته و طی چنیین روز و با زحمت بسیار خرمن کوبیده میشد .

ما که بچه بودیم ، گاهی اوقات ، به عنوان تفریح و بازی ، بغل دست پدر بزرگ ، روی چان می نشستیم و انگار سوار باراباس شده بودیم .

صبر و حوصله و پشتکار کشاوزران و روستائیان ستودنی بود ، خوردن انگور یاقوتی و سیب گلاب و زرد آلو ، زنگ تفریح ما بود و خوردن یونجه و شبدر ، زنگ تفریح گاو ها .

یکی از وظایف ما بچه ها ، آوردن آب از بولاغ بود ، کوزه سفالی را کول میکردیم و به بولاغ میرفتیم  و گاهی گاو ها و خرها  را هم می بردیم تا شکم سیری آب بخورند و ما هم برایشان سوت میزدیم تا خوردن آب به آنها بچسبد .

خرمن به محوطه و یازمین مسطح و صاف شده و محکم شده با غلطک گفته می شد که بوته گندم ها را در آنجا جمع می کردند تا خشک شود و برای کوبیده شدن توسط دستگاه آماده شود. این زمین ابیاری می شد و با غلطک مخصوص (بنقالطان) محکم می شد و مانند آسفالت امروزی می گردید تا گندم با خاک آمیخته نشود.

 

یواشین یا گوواشین : چنگکی چوبی چند شاخه‌ای با دسته‌ای بلند برای حمل و جابجایی کردن کاه و یونجه و علف و باد دادن کاه 

ـ چهار شاخ: چنگکی فلزی چهار شاخه‌ای با دسته‌ای نسبتاً بلند برای حمل و جابجایی علوفه (سُوال) بکار می‌رود.

 گووالا (تور) : مخصوص حمل کاه یا علوفه و یونجه و شبدر  در خرمن و دشت  تا انبار کاه دارای دو چوب موازی در اطراف و یک طناب که از چنبره ها رد می شود 

کود کش :

وسیله‌ای نخ بافت کوچکتر از گوالا بدون چنبره  که  برای حمل کود و  گندم، یونجه و علوفه

که بر گرده خر برای حمل قرار می گیرد.

  

داس، دِسقاله (اوراق، اوراقچا): وسیله برای درو کردن و چیدن گندم و یونجه و علف و..

 

گئوجار (اوجار): وسیله‌ای چوبی بلند برای شخم‌زدن زمین توسط گاو که با گاو آهن (گئو آهن) زمین را

 شخم می‌زنند.

 

پارو (کورک): وسیله‌ای برای پارو کردن برف و ته خرمن گندم و جو.

 

نیچه کن (گوزنکو): وسیله‌ای فلزی برای چیدن علف

 

جُت: بخشی از خیس است برای شخصم زدن زمین که بوسیله گاوآهن

 

توبره (توربا): وسیله‌ای برای حمل علوفه و ... که همانند گونی می‌باشد.

 

خورجین:وسیله‌ای برای حمل علوفه و ... که همانند دو  گونی متصل بهم  می‌باشد.

 

 کندیله( سیلوی خانگی) : محلی برای نگهداری گندم یا جو و..

 

 دست کش چرمی :  که معمولا از پوست گوسفند دوخت می شد معمولا در انگشتان دست چپ پوشانده می شد تا در هنگام چیدن گندم از بریده شدن انگشتان توسط داس که در دست راست قرار داشت جلو گیری نماید

 

یو چو (بندوروغ) : وسیله ای بود که آن را به گردن گاو ها می گذداشتند تا بتوانند وسایل دیگر کشاورزی را مانند چان و غیره را برای کشیده شدن توسط گاو ها به آن ببندند . یوچو معمولا دارای چهار سوراخ برای عبور چوبهای کوچک (اسمشا نمی دونم ) می باشد . و وسط آن (مرکز ثقل آن نیز جهت نصب  برای توزیع مساوی بار بین گاوها  مشخص می شود  جنس یو چو معمولا از جنس چوب  وزم  انتخاب می شد

 قلبیر : وسیله ای صافی برای پاک کردن گندم

---